Lûdsampling of muzyksampling is in op it stuit in soad brûkte technyk wêrby't lûdfragminten elektroanysk kopiearre wurde om se, faak yn bewurke foarm, te brûken yn in nij (muzikaal) wurk, meast mei help fan in kompjûter. Lûdfragminten kinne lykwols ûnderwurpen wurde oan ferskate rjochten, wêrtroch't sûnder foech sampling yllegaal wêze kin.
Sampling makket gebrûk fan besteande lûdfragminten. De komposysje, teksten, útfiering en opname fan dizze lûdfragminten kinne ûnderwurpen wêze oan auteursrjocht. De komposysje en teksten kinne wurde beskerme troch auteursrjocht. De (opname fan de) foarstelling kin beskerme wurde troch it besibbe rjocht fan de útfierer, en it fonogram (de opname) kin beskerme wurde troch it besibbe rjocht fan de fonogramprodusint. Kêst 2 fan de EU-rjochtline foar auteursrjocht (2001/29) jout de auteur, de útfierder en de fonogramprodusint in eksklusyf rjocht op reproduksje, dat delkomt op it rjocht om reproduksjes fan it beskerme 'objekt' te autorisearjen of te ferbieden. De skriuwer kin de komponist en/of auteur fan de teksten wêze, sjongers en/of muzikanten binne meastal de útfierende artyst (kêst 1 ûnder a fan de Naburige Rechtenwet (NRA)) en de fonogramprodusint is de persoan dy't de earste opname makket , of hat it makke en draacht it finansjele risiko (kêst 1 ûnder d fan de NRA). As in artyst yn eigen behear syn eigen ferskes skriuwt, opfiert, opnimt en útjout, binne dizze ferskillende partijen yn ien persoan ferienige. It auteursrjocht en de byhearrende rjochten binne dan yn hannen fan ien persoan.
Yn Nederlân is de Auteursrjochtrjochtline ûnder oare yn de Auteurswet (CA) en de NRA ynfierd. Seksje 1 fan de CA beskermet it reproduksjerjocht fan de auteur. De Auteurswet brûkt de term 'reproduksje' earder as 'kopiearjen', mar yn 'e praktyk binne beide termen gelyk. It reproduksjerjocht fan de útfierende artyst en de fonogramprodusint wurdt beskerme troch respektivelik Seksjes 2 en 6 fan de NRA. Lykas de auteursrjochtrjochtline definiearje dizze bepalingen net wat in (folsleine of foar in part) reproduksje is. By wize fan yllustraasje: artikel 13 fan de Auteurswet jout dat "elke folsleine of foar in part ferwurking of imitaasje yn in feroare foarm” in reproduksje foarmet. In reproduksje befettet dus mear as in 1-op-1-eksimplaar, mar it is ûndúdlik hokker kritearium brûkt wurde moat om grinsgefallen te beoardieljen. Dit gebrek oan dúdlikens hat in lange tiid ynfloed hân op de praktyk fan lûdsampling. De samplede artysten wisten net wannear't har rjochten ynbreuk waarden.
Yn 2019 ferklearre it Hof fan Justysje fan 'e Jeropeeske Uny (CJEU) dit foar in part yn' e Pelham oardiel, nei foarriedige fragen steld troch it Dútske Bundesgerichtshof (BGH) (CJEU 29 july 2019, C-476/17, ECLI:EU:C:2019:624). It CJEU fûn ûnder oare dat in stekproef in reproduksje fan in fonogram wêze kin, nettsjinsteande de lingte fan 'e stekproef (paragraaf 29). Dêrom kin in stekproef fan ien sekonde ek in ynbreuk foarmje. Dêrneist waard bepaald dat "wêrby't in brûker by it útoefenjen fan syn frijheid fan mieningsutering in lûdfragmint út in fonogram oerskriuwt foar gebrûk yn in nij wurk, yn in feroare foarm dy't foar it ear net te werkennen is, moat sa'n gebrûk beskôge wurde as gjin 'reproduksje' yn de betsjutting fan kêst 2(c) fan Rjochtline 2001/29′ (alinea 31, bestjoerlik diel ûnder 1). As in sampling sadanich bewurke is dat it oarspronklik oernommen lûdfragmint foar it ear net mear werkenber is, is der dus gjin sprake fan in werjefte fan in fonogram. Yn dat gefal is tastimming foar lûdsampling fan de oanbelangjende rjochtehâlders net nedich. Nei in weromferwizing fan it CJEU, besliste de BGH op 30 april 2020 yn Metall auf Metall IV, wêryn it ear spesifisearre wêrfoar't it stekproef net werkenber wêze moat: it ear fan 'e gemiddelde muzykharker (BGH 30 april 2020, I ZR 115/16 (Metall auf Metall IV), para. 29). Hoewol't de oardielen fan it HvJ en de BGH it besibbe rjocht fan de fonogramprodusint oangeane, is it oannimlik dat de yn dizze oardielen formulearre kritearia ek jilde foar in ynbreuk troch lûdsampling fan it auteursrjocht en besibbe rjochten fan de útfierende. It auteursrjocht en de besibbe rjochten fan de útfierende hawwe wol in hegere beskermingsdrompel sadat in berop op it besibbe rjocht fan de fonogramprodusint yn prinsipe mear slagge sil by in sabeare ynbreuk troch lûdsampling. Foar auteursrjochtbeskerming moat bygelyks in lûdfragmint kwalifisearje as in 'eigen yntellektuele skepping'. D'r is gjin sokke beskermingseask foar de beskerming fan oanbuorjende rjochten fan 'e fonogramprodusint.
Yn prinsipe is it dus in ynbreuk op it reproduksjerjocht as immen samples a sound op in wize dy’t foar de trochsneed muzykharker werkenber is. Kêst 5 fan de auteursrjochtrjochtline befettet lykwols ferskate beheiningen en útsûnderings op it reproduksjerjocht yn kêst 2 fan de auteursrjochtrjochtline, wêrûnder in útsûndering foar sitaten en in útsûndering foar parody. Lûdsampling yn in normale kommersjele kontekst sil hjir ornaris net ûnder falle, sjoen de strange wetlike easken.
Immen dy't yn in situaasje komt dêr't syn lûdsfragminten sampled wurde, moat him dêrom de folgjende fraach stelle:
- Hat de sampling tastimming om dat te dwaan fan de oanbelangjende rjochtenhâlders?
- Is it foarbyld bewurke om it net te werkennen foar de gemiddelde muzykharker?
- Falt de stekproef ûnder ien fan 'e útsûnderings of beheiningen?
Yn it gefal fan in bewearde ynbreuk kinne aksjes wurde nommen op de folgjende manieren:
- Stjoer in opropbrief om de ynbreuk te stopjen.
- In logyske earste stap as jo wolle dat de ynbreuk sa gau mooglik stopet. Benammen as jo net sykje nei skea, mar gewoan wolle dat de ynbreuk stopet.
- Ûnderhannelje mei de sabeare ynbreuk op opklearje it stekproef.
- It kin sa wêze dat de sabeare ynbrekker net opsetlik, of yn elts gefal sûnder twa kear nei te tinken, de rjochten fan immen skeind hat. Yn dat gefal kin de fertochte ynbrekker oanklage wurde en dúdlik makke wurde dat der ynbreuk west hat. Fan dêrút kinne de betingsten ûnderhannele wurde foar it jaan fan tastimming troch de rjochtenhâlder om te stekken. Bygelyks, taskriuwing, passende fergoeding, of royalty's kinne wurde easke troch de rjochtenhâlder. Dit proses om tastimming te jaan en te krijen om te stekken wurdt ek neamd klaring. Yn 'e normale gong fan saken komt dit proses foar foardat in ynbreuk plakfynt.
- Inisjatyfnimmer fan in sivile aksje yn rjochtbank tsjin de sabeare ynbrekker.
- In eask kin wurde yntsjinne by de rjochtbank basearre op in ynbreuk op auteursrjocht of besibbe rjochten. Sa kin beweare wurde dat de wederpartij yllegaal hannele hat troch ynbreuk te dwaan (kêst 3:302 BW), skeafergoeding (kêst 27 CA, kêst 16 lid 1 NRA) en winst oerdroegen wurde kinne (kêst 27a fan de CA, kêst 16 lid 2 fan de NRA).
Law & More sil jo graach helpe by it opstellen fan in oanfraachbrief, de ûnderhannelings mei de sabeare ynbrekker en/of it inisjearjen fan juridyske prosedueres.